Jednym z działań, na podstawie którego laboratoria powinny wykazać ważność swoich wyników, jest porównanie z wynikami uzyskanymi przez inne laboratoria. Umiejętność analizy wyników uczestnictwa i ich stosowanie przez laboratoria do kontroli swoich wyników jest istotnym elementem oceny kompetencji laboratoriów w procesach akredytacji i nadzoru. W artykule przedstawiono zarówno kwestie związane z organizacją porównań jak również zastosowane metody obliczeniowe oraz analizę wyników porównań międzylaboratoryjnych, jakie zostały zorganizowane przez Laboratorium Wzorcowania Gazomierzy na poziomie europejskim. Laboratorium Wzorcowania Gazomierzy realizuje swoje zadania w ramach Pionu Badań i Certyfikacji Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., który pełni strategiczną rolę w polskiej gospodarce i odpowiada za przesył gazu ziemnego.

Celem niniejszego artykułu była ocena możliwości poprawienia jakości wód powierzchniowych w Polsce. Właściwa ocena jakości wód powierzchniowych oparta jest o monitorowanie różnych komponentów, włączając biologicznie i fizyko-chemiczne. Przedstawiono historię krajowego monitoringu wód powierzchniowych oraz proces oceny jakości oceny wód powierzchniowych. Analiza wyników ostatniego monitoringu wykazała zły stan jakości wód powierzchniowych. Zaprezentowano wstępną analizę możliwości poprawy tego stanu.

W związku z nałożonymi obecnie embargo na wiele towarów i usług z Rosji bezpieczeństwo energetyczne krajów importujących rosyjski gaz, ropę i węgiel jest zagrożone. Dlatego wiele państw członkowskich rozważa zmianę swojej polityki energetycznej, jednak zastanawiające jest, czy jest to możliwe w najbliższej perspektywie. W artykule podjęto próbę zarysowania polityki energetycznej wybranych państw członkowskich UE oraz zaproponowano, w jaki sposób mogą one uniezależnić się od dostaw rosyjskich surowców energetycznych. W opracowaniu jako przykłady w kontekście przyjętych kryteriów wykorzystano Niemcy i Francję. Opierano się na analizie aktów prawnych, rozporządzeń, dokumentów, publikacji rządowych, literatury przedmiotu i źródeł internetowych. W badaniu wykorzystano jakościową i ilościową technikę analizy dokumentów oraz analizę opisową. Między innymi wykazano, że obecnie dążenie do neutralności węglowej nie powinno być jedynym kryterium polityki energetycznej. Polityka energetyczna państwa powinna zapewniać gospodarce narodowej stały dostęp do stosunkowo niedrogich i stale dostępnych źródeł energii, co umożliwi jej rozwój i efektywne funkcjonowanie. Jednocześnie polityka energetyczna powinna optymalizować ślad węglowy i bezpieczeństwo energetyczne (niezależność).

W pracy przedstawiono badania zawartości metali ciężkich w odciekach składowiskowych, po mineralizacji na mokro wg dwóch metodyk – metodą referencyjną z wodą królewską (A) oraz dla porównania – metodą mikrofalową (108 kJ/cm3) (B) w mineralizatorze mikrofalowy MW-3000 firmy Perkin Elmer. Celem badań było porównanie wpływu zastosowanej metody mineralizacji na wyniki zawartości metali ciężkich, w próbach odcieków pobranych ze składowiska odpadów komunalnych w Barczy (woj. świętokrzyskie) i poddanych procesowi oczyszczania metodą Fentona.

Przedstawiono wyniki badań nakładów inwestycyjnych na budowę lub modernizację elektrociepłowni przemysłowych. Modernizacja tych elektrowni kogeneracyjnych (najczęściej małej lub średniej mocy, opalanych węglem lub innymi paliwami nieekologicznymi) jest konieczna ze względu na rozwój wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w kogeneracji. Dzięki temu możliwe będzie spełnienie zaleceń zawartych w Zielonym Ładzie, w szczególności w unijnej dyrektywie w sprawie średnich obiektów energetycznego spalania. Celem artykułu jest przedstawienie nowego podejścia do kosztów rocznych w elektrociepłowniach przemysłowych jako narzędzia wspomagającego szybkie szacowanie kosztów ich modernizacji. Nowością tego podejścia jest zaproponowanie wielowymiarowego oszacowania kosztu ryzyka przy podejmowaniu wstępnej decyzji modernizacyjnej. Zaproponowany model pozwala na szybką ocenę poziomu nakładów inwestycyjnych niezbędnych do podjęcia decyzji o etapie planowanej modernizacji elektrociepłowni. Dodatkowo na przykładzie typowych elektrociepłowni przemysłu chemicznego przeprowadzono uproszczoną analizę wpływu wzrostu parametrów pary na nakłady inwestycyjne. Wykorzystując techniki modelowania ekonometrycznego oraz zastosowania komputerowe wyprowadzono wzory umożliwiające zgrubne określenie zależności nakładów inwestycyjnych w elektrociepłowniach od parametrów pary i mocy elektrowni. Może to być przydatne dla decydentów w procesie racjonalnego planowania modernizacji przemysłowych elektrociepłowni.

Jednym z warunków prawidłowego zarządzania pracą sieci wyspowej zasilanej z stacji regazyfikacji LNG jest planowanie dostaw opartych o prognozy zużycia. Na podstawie zgromadzonych danych atmosferycznych oraz zużycia gazu z wybranej stacji na przestrzeni dwóch lat określono wpływ czynników atmosferycznych na konsumpcję gazu ziemnego za pomocą sztucznych sieci neuronowych. Wyznaczono wpływ miesiąca oraz dnia (parametr sztuczny) na konsumpcję gazu. Wyznaczono model sieci neuronowych dający najlepsze dopasowania za pomocą współczynnika korelacji.

W pracy przedstawiono wyniki analizy zmienności zapotrzebowania na wodę dla dwóch wybranych przedsiębiorstw wodociągowych w Polsce spowodowanych pandemią wirusa SARS-CoV-2 (pierwsza fala). Omówiono dotychczas opublikowaną literaturę oraz badania w tym zakresie realizowane na całym świecie. Celem artykułu jest ocena wpływu pandemii na rozkład przestrzenny i zmienność zapotrzebowania na wodę, przy wykorzystaniu oprogramowania GIS. Analizę wykonano dla dwóch jednostek osadniczych. Analiza geostatystyczna pozwoliła na wskazanie obszarów o największej zmianie zapotrzebowania na wodę, na podstawie analiza danych pomiarowych z wodomierzy. Do celu realizacji badań wykorzystano następujące narzędzia badawcze w pakiecie oprogramowania ESRI: „Space Time Cube”, „Emerging Hot Spot Analysis” i „Local Outlier Analysis”. Wskaźniki trendu czasoprzestrzennego obliczono według przy użyciu oprogramowania ArcGIS Pro. Dodatkowo baza wiedzy została poszerzona o wyniki badania przeprowadzonego w Polsce wśród setek przedsiębiorstw wodociągowych, na temat skutków zmian związanych z pandemią na ich funkcjonowanie, płynność finansową oraz zagrożenia i wyzwania związane z tego typu zjawiskami. Zaprezentowano ciekawe wnioski z uzyskanych wyników oraz rozważono kierunki przyszłych badań, w związku z dalszym rozwojem sytuacji na świecie. Ze względu na brak możliwości odniesienia się do tego typu wydarzeń z przeszłości, niniejszą analizę należy traktować jako wstępne badania tego zagadnienia w Polsce.

Hydrodynamiczne metody obliczeniowe umożliwiają weryfikację przepustowości hydraulicznej i stanów przeciążenia (nadpiętrzenia i wylania wód opadowych) sieci kanalizacyjnych, które zwymiarowano metodami czasu przepływu. Niniejsza praca przedstawia wyniki takich obliczeń, sprawdzających przy zadanych opadach deszczu, które przeprowadzono dla dużego i złożonego systemu kanalizacji deszczowej na obszarze Lotniska Chopina w Warszawie, w oparciu o hydrodynamiczny model SWMM (Storm Water Management Model) w wersji 5.2. Opisano etapy adaptacji tego modelu dla badanej zlewni. W wyniku symulacji numerycznych stwierdzono przeciążenia dla określonych kanałów deszczowych oraz występowanie nadpiętrzenia wód opadowych w węzłach (wylewów). Najbardziej niekorzystny stan systemu uzyskano przy obciążeniu zlewni opadem modelowym Eulera typ II. Symulacje uwzględniały dławienie (regulację) przepływów w kolektorze za pomocą zasuw, których działanie jednocześnie powodowało wzrost poziomu wód w kanałach. Na przykładzie przyjętej zlewni wykazano, że weryfikacja sprawności hydraulicznej systemów kanalizacyjnych, przy zastosowaniu modelu hydrodynamicznego, jest uzasadniona. Program SWMM stanowi kompleksowe narzędzie, które umożliwia przeprowadzenie takich obliczeń.

W artykule przedstawiono problem intensyfikującego wpływu procesu koagulacji na korozyjne właściwości wody, na przykładzie przeprowadzonych badań nad stabilnością chemiczną wody powierzchniowej po koagulacji wzrastającymi dawkami siarczanu glinu. Omówiono wyniki przeprowadzonych badań, metody zastosowane do oceny stabilności chemicznej analizowanej wody.

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących skuteczności osmozy prostej (FO) do odzyskiwania i zatężania kationowych substancji powierzchniowo czynnych (czwartorzędowych soli amoniowych) z roztworów o szerokim zakresie stężeń (50-1000 mg/L). Proces membranowy zapewniał niemal 100% separację kationowych substancji powierzchniowo czynnych oraz skuteczne zatężenie składników roztworu bez ich przecieku do roztworu odbierającego. Wykazano, że FO jest techniką membranową pozwalająca na osiągnięcie celów gospodarki o obiegu zamkniętym, poprzez skuteczne zatężanie oraz odzyskiwanie składników oczyszczanego roztworu i wody.

W artykule przedstawiono historię rozwoju przepływomierzy masowych Coriolisa jako urządzeń pomiarowych dla pomiarów rozliczeniowych gazów i cieczy kriogenicznych ze szczególnym uwzględnieniem gazów ziemnych i LNG (Liquid Natural Gas). Omówiono zasadę działania przepływomierza Coriolisa i przedstawiono historię jego komercjalizacji. Opisano ogólne założenia projektów SMOK prowadzonych w PGNiG (obecnie Orlen) w latach 2016-2020 mających na celu powszechne zastosowanie przepływomierzy Coriolisa do rozliczeń w obszarze LNG małej skali. Zaprezentowano wyniki badań przemysłowych dotyczących systemów okresowych wzorcowań i zapewnienia spójności pomiarowej przepływomierzy Coriolisa z wykorzystaniem stanowisk wodnych i do zastosowań w pomiarach płynów kriogenicznych.

W artykule przedstawiono innowacyjne podejście do zagadnień integracji magazynu energii elektrycznej, magazynu ciepła i elektrodowego kotła ciepłowniczego w systemie ciepłowniczym. W ostatnich latach można zaobserwować rosnący udział odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie, co może spowodować, że dynamika zmienności cen energii elektrycznej będzie większa i częstsza niż w okresach dobowych oraz rocznych. Może to dotyczyć w szczególności ceny ciepła z kotłów elektrodowych. W artykule przedstawiono propozycję rozwiązania dla optymalizacji cen ciepła, na akceptowalnym poziomie dla odbiorców końcowych, polegające na połączeniu elektrodowego kotła ciepłowniczego z magazynami ciepła i energii elektrycznej.

Zanieczyszczenie powietrza w mieszkaniach może być w znacznym stopniu wyznaczanie przez stan powietrza atmosferycznego. W mieszkaniach gazyfikowanych dochodzi do interakcji niektórych szkodliwych składników spalin, pochodzących z kuchenek gazowych i z zewnątrz, przede wszystkim tlenków azotu (NOx). Szczególnie niebezpieczne, z tego punktu widzenia, może być sąsiedztwo obiektów przemysłowych o niewysokich kominach. Artykuł przedstawia wyniki badań nad zmniejszeniem emisji tlenków azotu z pieców przemysłowych, w których warunki spalania nie mogły być zmienione. Badania wykonano dla technologii produkcji spieków ceramicznych w zakładzie wyrobów radiotechnicznych. Przedstawiono wyniki badań efektywności kilku opracowanych technologii denitryfikacji, w tym metody selektywnej katalitycznej redukcji amoniakiem, adsorpcyjnej metody z różnymi odczynnikami, czy też katalitycznej metody, bez zastosowania reagentów. Opracowane metody pozwalają na obniżenie emisji NOx od 30÷60%. Atutem opracowanych technologii jest możliwość ich połączenia z istniejącym układem oczyszczania gazów od pyłów produkcyjnych. Ważnym szczegółem było także występowanie w procesie technologicznym substancji mających właściwości katalityczne. Do dalszych badań i wdrożenia wybrano technologię selektywnej katalitycznej redukcji NOx amoniakiem, połączoną z istniejącym „mokrym” dwustopniowym układem odpylania spalin.

W artykule przeanalizowano wpływ zmiany temperatury w pomieszczeniach na zużycie energii i gazu ziemnego, w typowym budynku jednorodzinnym dla różnych na przestrzeni lat 1964 – 2021 standardów energetycznych. Analizowano obniżenie temperatury powietrza w pomieszczeniach z 20°C do 18°C i 16°C oraz podwyższenia do 22°C. Analizy przeprowadzono dla pięciu lokalizacji budynku (Koszalin, Wrocław, Warszawa, Białystok i Suwałki) w różnych strefach klimatycznych Polski dla okres zimnego. Do analiz wykorzystano i porównano metodę miesięczną i godzinową obliczania zapotrzebowania na energię do ogrzewania wg PN-EN ISO 13790, z uwzględnieniem polskich przepisów dot. charakterystyki energetycznej budynków. Przedstawiono wpływ rodzaju gazowego źródła ciepła na oszczędności gazu. Wykazano, że w zależności od standardu energetycznego budynku i jego lokalizacji, zmiana zapotrzebowania na energię do ogrzewania, przy obniżeniu temperatury o 1°C, może wahać się w zakresie od 5,4 %/°C do 19,9 %/°C, przy czym spadek temperatury o 1 lub 2°C w pomieszczeniu można zrównoważyć,nosząc dodatkową odzież.

Biologiczny proces osadu czynnego jest najpopularniejszą metodą stosowaną w licznych oczyszczalniach ścieków, która z reguły pozwala na uzyskanie wymaganego efektu ekologicznego. Jednakże charakteryzuje się ona również pewną niestabilnością uzyskiwanych efektów zależną od warunków i parametrów, na które częściowo eksploatator nie ma wpływu. Dlatego też poszukuje się szybkich technik analitycznych do kontroli i oceny osadu czynnego, które w przypadku pojawienia się nieprawidłowości w komorach biologicznych pozwolą na podjęcie decyzji operacyjnych korygujących proces, jak również jego optymalizację. W niniejszym artykule zaprezentowano możliwości wykorzystania analizy FTIR-DRIFT zawiesiny osadu czynnego połączonej z analizą chemometryczną wybranych parametrów osadu i ścieków do oceny procesu oczyszczania na poszczególnych etapach pracy reaktora biologicznego. Uzyskane wyniki wskazują, że zastosowanie techniki FTIR do szybkiej oceny procesu biologicznego jest możliwe, a w połączeniu z modelowaniem PLS i po odpowiednim skalibrowaniu z wartościami parametrów fizyczno-chemicznych może stanowić element kontrolny w eksploatacji oczyszczalni ścieków.

W ostatniej dekadzie głównym zastosowaniem metali szlachetnych była produkcja katalizatorów samochodowych. Żywotność katalizatorów jest ograniczona i po tym czasie pozostaje bogatym źródłem metali z grupy platynowców. W artykule przedstawiono obecnie stosowane metody odzyskiwania piro- i hydrometalurgicznego metali szlachetnych. Szczególną uwagę poświęcono jednak nowym trendom w biohydrometalurgii, skupiającym się na możliwości wykorzystania potencjału mikroorganizmów cyjanogennych w biologicznym ługowaniu metali szlachetnych. W pracy przedstawiono przegląd osiągnięć i wyników badań laboratoryjnych ekstrakcji metali szlachetnych z materiałów odpadowych metodą wymywania bakteryjnego, wskazano obszary badań wymagające dalszego wyjaśnienia i rozwiązań. W artykule przedstawiono także sugestie dotyczące dalszych prac laboratoryjnych,, w kierunku wykorzystania mikroorganizmów cyjanogennych do odzyskiwania metali z grupy platynowców z odpadów stałych. W pracy przedstawiono także innowacyjne rozwiązania w zakresie zagospodarowania pozostałości (w szczególności nośników kordierytowych) po przetworzeniu zużytych katalizatorów samochodowych metodami pirometalurgicznymi, hydrohydrometalurgicznymi i biohydrometalurgicznymi.

W niniejszej pracy została przebadana, pod kątem degradacji materiału na skutek działania wodoru, stal niskostopowa gatunku L485ME, szeroko stosowana w ostatnich dziesięcioleciach do budowy rurociągów przesyłowych gazu ziemnego. Parametr odporności na kruche pękanie, taki jak obliczeniowy warunkowy współczynnik intensywności naprężeń, porównano z granicznym współczynnikiem intensywności naprężeń dla wydłużenia płaskiego, który wyznaczono z danych doświadczalnych dla pękania wywołanego wodorem. Na podstawie oceny oraz pomiarów makroskopowych i mikroskopowych, porównano wspomaganą wodorem propagację wielkości podkrytycznego wzrostu pęknięć w próbkach stalowych. Oszacowana została zawartość wodoru w ściance rury dla metalu podstawowego oraz strefy wpływu ciepła. W oparciu o nieizotermiczny model przepływu gazu w stanie nieustalonym, obliczono warunki ciśnienia i temperatury w rurociągu. Uzyskane wyniki wykorzystano do oszacowania odporności na pękanie materiału ścianki rury poddanego działaniu gazu ziemnego z dodatkiem wodoru.

W artykule przeanalizowano wpływ udziału wodoru w gazociągu gazu wysokometanowego (grupy E), na projektowanie instalacji gazowej w budynku. Zwrócono szczególną uwagę na podejmowane działania, dotyczące dopuszczalnych wartości dodawanego wodoru. Scharakteryzowano właściwości fizykochemiczne mieszaniny gazu ziemnego z wodorem, prowadzące do określenia odpowiedniej metodologii obliczeniowej. Przeprowadzono obliczenia strat ciśnienia w instalacji gazu ziemnego oraz jego mieszaniny z wodorem. Potwierdzono, że udział 20% wodoru nie wpływa znacząco na funkcjonowanie instalacji gazowej w budynku. Wykazano występowanie przekroczenia wartości wybranych wielkości fizycznych, prowadzącego do konieczności wymiany gazomierzy i reduktorów ciśnienia gazu.

W artykule omówiono aspekty technologiczne wytwarzania wodoru z gazu ziemnego (metanu). Istnieje wiele różnych technologii do tego celu, z których każda ma pewne zalety i ograniczenia. W artykule skupiono się na technologiach dotyczących produkcji wodoru z gazu ziemnego. Analizie zostały poddane trzy z tych technologii: reforming metanu (SMR), częściowe utlenianie (POX) oraz reforming autotermiczny (ATR). Każda z tych metod ma swoje charakterystyczne cechy i zastosowania.

W artykule przeanalizowano wpływ zmiany temperatury w pomieszczeniach na zużycie energii i gazu ziemnego, w typowym budynku jednorodzinnym dla różnych na przestrzeni lat 1964 – 2021 standardów energetycznych. Analizowano obniżenie temperatury powietrza w pomieszczeniach z 20°C do 18°C i 16°C oraz podwyższenia do 22°C. Analizy przeprowadzono dla pięciu lokalizacji budynku (Koszalin, Wrocław, Warszawa, Białystok i Suwałki) w różnych strefach klimatycznych Polski dla okres zimnego. Do analiz wykorzystano i porównano metodę miesięczną i godzinową obliczania zapotrzebowania na energię do ogrzewania wg PN-EN ISO 13790, z uwzględnieniem polskich przepisów dot. charakterystyki energetycznej budynków. Przedstawiono wpływ rodzaju gazowego źródła ciepła na oszczędności gazu. Wykazano, że w zależności od standardu energetycznego budynku i jego lokalizacji, zmiana zapotrzebowania na energię do ogrzewania, przy obniżeniu temperatury o 1°C, może wahać się w zakresie od 5,4 %/°C do 19,9 %/°C, przy czym spadek temperatury o 1 lub 2°C w pomieszczeniu można zrównoważyć,nosząc dodatkową odzież.

Technologia membranowa w oczyszczaniu ścieków jest uważana za najlepszą dostępną metodę. Jednak wysoka wydajność oczyszczania ścieków powoduje wzrost zanieczyszczeń w osadach ściekowych, będących produktem ubocznym procesów oczyszczania ścieków. Osady ściekowe mają właściwości glebotwórcze i nawozowe. Najlepszą metodą zagospodarowania osadów ściekowych jest wykorzystanie ich jako nawozu. Jednak głównym kryterium możliwości ich wykorzystania jako nawozów jest zawartość metali ciężkich i jaj pasożytów. W niniejszym badaniu porównano zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych z trzech różnych oczyszczalni ścieków przed i po modernizacji do technologii MBR. Przeprowadzono analizę specjacyjną metali i obliczono wskaźniki ryzyka, w celu oszacowania rzeczywistego ryzyka zanieczyszczenia, związanego z wykorzystaniem osadów ściekowych jako nawozów. Głównym problemem badawczym artykułu jest odpowiedź na pytanie: czy podwyższona zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych z oczyszczalni MBR może rzeczywiście powodować ryzyko skażenia środowiska?

W pracy poddano analizie zmiany parametrów morfologicznych i wymiarów fraktalnych agregatów komórek zielenicy Monoraphidium contortum oraz sinicy Microcystis aeruginosa ,,uzyskanych w wyniku koagulacji prowadzonej z wykorzystaniem chlorku żelaza (III).W badaniach wykorzystano analizator obrazu Morphologi G3. Zastosowana metoda cyfrowej analizy obrazu mikroskopowego pozwoliła na scharakteryzowanie zarejestrowanych cząstek za pomocą szeregu parametrów morfologicznych: średnica równoważna(dr), „wydłużenie”, „zwartość”. Ponadto, w oparciu o analizę obrazu mikroskopowego, wyznaczono wymiary fraktalne – D1 i D2. Stwierdzono,że wielkość agregatów komórek fitoplanktonu była podporządkowana rozkładowi log-normalnemu. Przeprowadzona analiza zmian rozkładów wielkości agregatów wskazała, że wraz ze wzrostem dawek koagulantu (Dk) i czasu flokulacji (tf) następował wzrost ich średniej średnicy równoważnej. Średnia średnica agregatów uległa natomiast zmniejszeniu wraz ze wzrostem gradientu prędkości (G). Zwiększanie ilości energii wprowadzanej do układu podczas mieszania (G), prowadziło do wydłużania się agregatów komórek oraz zmniejszania ich zwartości. Charakterystyka morfologiczna agregatów fitoplanktonu, oparta na parametrach morfologicznych i geometrii fraktalnej pozwoliła zaobserwować istotną zależność pomiędzy D2, a „zwartością”. Wzrost parametru morfologicznego w postaci „zwartości” związany był ze zwiększeniem wartości drugiego wymiaru fraktalnego. Zaobserwowano, że zmiana wielkości agregatów w czasie, przy stałym gradiencie prędkości zachodziła w trzech etapach: wzrost agregatów (I), rozpad agregatów (II) i ustalenie stanu równowagi (III). Wielkość i struktura przestrzenna agregatów wpływała na właściwości sedymentacyjne kłaczków.Zmniejszenie średniej średnicy równoważnej i zwartości agregatów decydowało o mniejszej prędkości sedymentacji agregatów.

W artykule przedstawiono rozwój polskiej energetyki w relacji do europejskiej polityki energetycznej w świetle krajowej drogi osiągania celów klimatycznych. Problemy inwestowania w efektywność polskiej energetyki są istotne ze względu na rozwój krajowej gospodarki, analizy opierają się na rekomendacjach zespołu ekspertów Ministerstwa Klimatu. Artykuł ilustruje dynamikę zmian społecznych, które determinują zmiany w polskim ustawodawstwie, są one spójne z ogólnym kierunkiem UE. Energetyka, ogólnie rozumiana jako gałąź gospodarki narodowej, jest sektorem strategicznym dla funkcjonowania państwa. Inwestycje odgrywają istotną rolę w zapewnieniu racjonalnego podziału produkcji, a tym samym zaoszczędzenia wysiłku społecznego, na rzecz wszechstronnego rozwoju gospodarki narodowej. W wyniku działalności inwestycyjnej w zakresie budowy obiektów energetycznych powstają nowe miejsca pracy i warunki do realizacji zasady pełnego i racjonalnego zatrudnienia. Prowadzi to do pożądanych zmian we wzorcach społeczno-zawodowych i rozwoju gospodarki narodowej. Przedstawiono uwarunkowania polityki energetycznej w Polsce. Omówiono możliwości transformacji energetycznej w polskim sektorze energetycznym w celu określenia harmonizacji wewnątrzunijnej.

Słowa kluczowe: transformacja sektora energetycznego; polityka energetyczno-klimatyczna; rozwój energetyki niskoemisyjnej na dużą skalę metoda prognozowania zapotrzebowania na energię elektryczną

Umieszczone w pasach drogowych liczne sieci podziemne (wodociągowe, kanalizacyjne, cieplne, gazowe) sprawiają, że w chwili ich awarii, remontu czy przebudowy dochodzi do naruszenia istniejących warstw konstrukcyjnych nawierzchni dróg. Kwestia odtworzenia poszczególnych warstw często jest bagatelizowana, co powoduje skrócenie okresów eksploatacyjnych i szybsze pojawienie się wyraźnych uszkodzeń w miejscu odtworzenia. W artykule udowodniono, iż po ukończeniu prac naprawczych należy dążyć do prawidłowego odtworzenia warstw nawierzchni zachowując strukturę odpowiadającą grubością i rodzajem warstwom wcześniej rozebranym. Niezwykle ważny jest również odpowiedni nadzór nad prowadzonymi pracami,a także opracowanie wytycznych tymczasowych warstw konstrukcyjnych, które mogłyby być stosowane zamiennie w okresie zimowym, a następnie wymieniane już przy sprzyjających warunkach atmosferycznych na warstwy docelowe. Wykazano ponadto,że stosowany najczęściej dwuletni okres gwarancyjny na wykonane prace odtworzeniowe nawierzchni drogowych jest niewystarczający i powinien być wydłużony do co najmniej lat pięciu.

Słowa kluczowe: Sieci podziemne, awarie sieci, remonty dróg, warstwy konstrukcyjne

W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczące zużycia wody zimnej i ciepłej w latach 2011-2022 oraz zużycia ciepła w celu przygotowania ciepłej wody w latach 2013-2022, w dziewięciu wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Każdy budynek ma indywidualny węzeł dwufunkcyjny oraz pompową instalację cyrkulacyjną. Budynki różnią się od siebie powierzchnią użytkową, liczbą lokali i liczbą zamieszkujących je osób. Celem badań było określenie wartości wskaźników jednostkowego zużycia wody zimnej (ZW), ciepłej (CW) i sumarycznej (ZW+CW), określenie udziału zużycia wody ciepłej w zużyciu sumarycznym, określenie wskaźnika jednostkowego zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową w odniesieniu do 1m2 powierzchni użytkowej oraz wskaźnika podgrzewania wody. Otrzymane wartości porównano z jednostkowym zużyciem wody w Polsce i w mieście, w którym te budynki są zlokalizowane oraz z wartościami zawartymi w aktualnie obowiązujących aktach prawnych i badaniach naukowych, prowadzonych w podobnym okresie.W latach 2011-2022 średnie jednostkowe zużycie wody we wszystkich budynkach wyniosło 90 dm3/(d·M), w tym zużycie wody zimnej 55 dm3/(d·M), wody ciepłej 35 dm3/(d·M). Średni procentowy udział zużycia ciepłej wody we wszystkich budynkachw analizowanym okresie wyniósł 41%. Średnie jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na ciepłą wodę we wszystkich budynkach wyniosło 1,24 dm3/(d·m2), natomiast wskaźnik podgrzewania wody wyniósł 0,38 GJ/m3.

Słowa kluczowe: zmienność zużywanej wody, współczynnik zużycia wody, współczynnik zużycia ciepła

Siarkowodór w biogazie zasilającym jednostki CHP (Combined Heat and Power), w pewnych stężeniach powoduje korozję komór spalania, zanieczyszcza i zakwasza olej silnikowy, wpływa destrukcyjnie na elementy silnika takie jak uszczelnienia,gniazda zaworowe, rozrząd. Paliwo w postaci gazu pofermentacyjnego, zanim zasili jednostki kogeneracyjne, musi spełnić normy stawiane przez producenta danej jednostki. Czy uda się osiągnąć takie wartości, zależy przede wszystkim od tego,jakie jest stężenie siarkowodoru w biogazie oraz jaką metodę odsiarczania zastosujemy. Celem przeprowadzonych badań było porównanie efektywności wiązania siarki w osadzie poprzez dawkowanie koagulantów żelazowych bezpośrednio do wsadu,przed wpompowaniem do komory fermentacyjnej. Otrzymane wyniki wskazują skuteczność obu badanych środków, jednakże zastosowanie PIX 211 dało możliwość utrzymania siarkowodoru w biogazie na poziomie 300ppm (±10%) przy zastosowaniu dwukrotnie mniejszej dawki niżeli w przypadku PIX 113. Pozytywne aspekty suplementacji osadu użytymi środkami, to między innymi obniżenie stężenia H2S w biogazie, wzrost jego produkcji, poprawa parametrów jakościowych biogazu takich jak procentowy udział metanu.

Słowa kluczowe: koagulanty żelazowe, odsiarczanie, pix, uzdatnianie biogazu, siarkowodór

W nadchodzących latach Unia Europejska będzie wymagać od miejskich zakładów oczyszczania ścieków wykonywania obliczeń śladu węglowego (CF) zgodnie z Dyrektywą w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD) i wskaźnikami Europejskich Standardów Sprawozdawczości dotyczącymi Zrównoważonego Rozwoju (ESRS). Nie istnieje jednak żadne ustandaryzowane podejście, które wyraźnie odnosiłoby się do zasad dotyczących oczyszczalni ścieków w odniesieniu do emisji gazów cieplarnianych (GHG), dając organom wodnym jasne instrukcje dotyczące obliczania ich CF. Niniejszy artykuł zawiera dogłębną analizę obecnych podejść do obliczania emisji GHG. Algorytm obliczania śladu węglowego miejskiej oczyszczalni ścieków został opracowany i szczegółowo opisany przez autorów. Ponadto, w analizie oceniają zakres, w jakim dane dotyczące oczyszczalni ścieków są kompletne i sugerują środki zaradcze dla wszelkich wykrytych luk informacyjnych. Zaproponowano również strategię ulepszania danych. Głównym celem tego badania jest wypełnienie luki w wiedzy na temat śladu węglowego związanego z oczyszczalniami ścieków i ich ramami organizacyjnymi. Analiza obejmowała również dokładne zbadanie znaczenia i źródeł emisji z wg podziału na zakresy GHG Protocol 1 (część pierwsza), 2 i 3 (część druga) w szerszych ramach śladu węglowego, szczególnie w odniesieniu do celów legislacyjnych raportowania CSRD z nadchodzącymi obowiązkami nałożonymi na przedsiębiorstwa wodociągowe.

Słowa kluczowe: Emisje gazów cieplarnianych, podtlenek azotu, metan, ślad węglowy, oczyszczanie ścieków, CSRD

W artykule opisano metodę równoważenia hydraulicznego instalacji doprowadzającej powietrze do reaktora, wypełnionego kompostowanym materiałem. Algorytm obliczeniowy wykorzystuje zasady mechaniki płynów stosowane w układach otwartych,gdzie zmiany oporów przepływu, w zależności od wydatku powietrza, opisują doświadczalnie opracowane charakterystyki hydrauliczne. Wymiar praktyczny opisanego algorytmu polega na stworzeniu narzędzia umożliwiającego projektowanie systemu doprowadzającego powietrze do różnego rodzaju procesów, w których wymagane jest równomierne natlenienie złoża. Dotyczy to przede wszystkim kompostowania, jak również szeroko stosowanej biofiltracji w procesie oczyszczania np. powietrza poprocesowego.

Słowa kluczowe: kompostowanie, napowietrzanie, modelowanie matematyczne