Czasopismo 01/2023 (Styczeń)

Technologie CCUS mogą potencjalnie odegrać kluczową rolę w transformacji energetycznej UE, mającej na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Istotne znaczenie w związku z tym mają działania w obszarze badań i innowacji. Tworzenie projektów CCUS na skalę przemysłową, pozwoli na zidentyfikowanie nowych problemów badawczych, które najlepiej rozwiązać poprzez prace badawczo-rozwojowe we współpracy z przemysłem.

Jednym z czynników warunkujących efektywność techniczną i ekonomiczną pracy wodociągów jest wielkość strat wody w systemie jej dystrybucji. Stosunkowo rzadko ocenę taką prowadzi się w sposób systematyczny w odniesieniu do wodociągów wiejskich. Wynika to zarówno z obiektywnych trudności technicznych, jak i częstego przeświadczenia, że straty te są nieistotne. W artykule przedstawiono wyniki oceny wielkości strat wody w dwóch wybranych wodociągach wiejskich, zarządzanych przez to samo przedsiębiorstwo wodociągowe. Do sporządzenia oceny wykorzystano metodę IWA (International Water Association) oraz metodę wskaźnikową. Ocenę uzupełniono o aspekt niezawodnościowy, wykorzystując obliczony wskaźnik intensywności uszkodzeń. Przeprowadzone badania wykazały znaczne różnice wielkości strat wody w obu analizowanych wodociągach, pomimo zbliżonych warunków eksploatacyjnych.

Materiały stosowane w instalacjach, służących do pobierania, uzdatniania, magazynowania lub dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, mogą w różny sposób i w różnym stopniu wpływać na jej jakość. Wymagana prawnie kontrola analityczna substancji migrujących z materiałów, używanych do budowy i serwisowania tych instalacji, powinna zapobiegać uwalnianiu do wody zanieczyszczeń w stopniu wyższym, niż jest to konieczne ,z uwagi na przewidziane zastosowanie określonego materiału. Globalny rynek materiałów i wyrobów wymaga, aby nie były to dowolne metody, lecz metody ujęte w międzynarodowych normach. Aby przybliżyć tę tematykę, zwłaszcza od strony wykonawczej, dokonano przeglądu europejskich norm badań i pomiarów w zakresie oceny wpływu migracji z materiałów instalacyjnych na jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, które w ostatniej dekadzie zostały wprowadzone do zbioru Polskich Norm. Podstawowe znaczenie ma czteroczęściowa norma PN-EN 12873, dotycząca badania migracji z materiałów organicznych lub szklistych, materiałów innych niż metalowe i cementowe; żywic jonowymiennych i adsorpcyjnych oraz z membran przeznaczonych do uzdatniania wody. Całość przeglądu uzupełnia omówienie znormalizowanych metod badania migracji z produkowanych fabrycznie wyrobów cementowych, z powierzchni powłok zawierających warstwę niklu, oraz metody oznaczania resztkowego ołowiu na powierzchni stopów miedzi.

Zaprezentowane w pracy zasady formułowania probabilistycznych modeli na wysokość deszczów maksymalnych, opracowane na Politechnice Wrocławskiej w latach 2010–2015 , po modyfikacjach z 2019 i 2020 roku , mogą mieć charakter uniwersalny. Proponowany pięćdziesięcioletni okres pomiarowy, do wyodrębnienia metodą POT niezależnej próby losowej deszczów, jest odpowiedni do wiarygodnej oceny częstości ich występowania od C = 1 rok do C = 50 lat. Do opisu wysokości deszczów maksymalnych,spośród ośmiu możliwych do zastosowania teoretycznych rozkładów prawdopodobieństwa, wskazano na przydatność dwóch rozkładów: Weibulla i GED. Ujednolicenie metodyki tworzenia modeli deszczów maksymalnych w Polsce umożliwi poprawne fizykalnie wzajemne porównywanie ich lokalnych wysokości i da podstawę do szacowania trendów zmian w przyszłości.

W Polsce brak jest ścisłych regulacji formalno-prawnych i metodycznych, dotyczących oceny uciążliwości zapachowej obiektów i instalacji, w tym m.in. w gospodarce ściekowej i odpadowej. W tych warunkach została dopracowana i wdrożona, na pracujących instalacjach, metoda bezpośredniej olfaktometrii terenowej oznaczania stężeń odoru za pomocą przyrządów typu Nasal Ranger® oraz Scentroid SM100. W prowadzonych badaniach wykorzystywane są także metody chemiczne oznaczania stężeń podstawowych odorantów (substancji zapachowych), m.in. amoniaku, siarkowodoru, merkaptanów i lotnych związków organicznych. Intensywność zapachu jest oceniana w badaniach sensorycznych według sześciostopniowej skali. Pomiarom stężeń zanieczyszczeń powietrza towarzyszy kontrola warunków mikroklimatycznych, wpływających na powstawanie oraz rozprzestrzenianie się odorów. W artykule przedstawiono przykłady zastosowania olfaktometrii terenowej do oceny instalacji w gospodarce komunalnej.